Kronborg - tiếng vọng Hamlet giữa đá và gió

Có những ngày cuối cùng của hành trình tưởng sẽ chỉ là tạm lắng, hóa ra lại là một trong những khoảnh khắc đáng nhớ nhất. Sau khi rong ruổi qua các nước Bắc Âu, tôi đặt chân đến Helsingør - thành phố nhỏ bên bờ biển Đan Mạch, nơi có lâu đài Kronborg trứ danh, được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới. Không chỉ nổi tiếng bởi vẻ uy nghi trấn giữ eo biển Øresund, Kronborg còn bất tử trong văn học thế giới như Elsinore - nơi Hamlet của Shakespeare chìm trong những độc thoại của định mệnh và khát vọng.

Tôi đến Helsingør vào một ngày trời trong vắt, mát lạnh và ánh nắng mùa hè Bắc Âu trải rộng như một dải lụa bạc. Từ nhà ga trung tâm Helsingør, chỉ vài phút đi bộ là tới cổng lâu đài. Gió từ biển thổi qua những tường đá cổ, cuốn theo hương muối mặn và một chút dư âm của quá khứ. Tôi đi giữa những hành lang rêu phong, đứng ở sảnh đường nơi người ta từng diễn Hamlet ngay trong lòng pháo đài - cảm giác như lạc vào một giấc mộng của kịch nghệ và lịch sử, nghe đâu đây như vẫn vang vọng câu thoại còn mãi với thời gian: "To be or not to be - that is the question".

Kronborg không đơn thuần là một tòa thành đá. Nó là hiện thân của nỗi cô đơn mặc áo hoàng bào, là tiếng gió gào qua hành lang đá xám, là bước chân của những hồn ma không yên, và là đôi mắt Hamlet - buồn sâu như biển, rối ren như số phận. Trong mỗi bức tường nơi đây, người ta dường như vẫn còn nghe tiếng rì rầm của quá khứ, của những cuộc tranh đấu không chỉ giữa người với người, mà còn giữa con người với chính mình.

Bên trong Kronborg, ánh sáng lọc qua những ô cửa hẹp, rơi vỡ trên nền đá xám như thời gian đang rút về từ một thế kỷ đã lãng quên. Hành lang dài, mái vòm cong và những phòng đại tiệc âm vang như chưa từng dứt lời ca của triều đình xưa. Bạn sẽ bước qua phòng ngủ hoàng hậu, phòng tiếp tân của vua, những khung tranh lớn và lò sưởi đồ sộ vẫn còn giữ dấu vết của đời sống hoàng gia xa hoa một thời.

Nhưng sâu hơn cả, nơi tầng hầm âm u là tượng đá của Holger Danske - người chiến binh huyền thoại đang ngủ giữa lòng thành cổ. Người ta bảo rằng, khi đất nước lâm nguy, ông sẽ thức dậy. Và trong một khoảnh khắc lặng thinh trước bức tượng ấy, bạn sẽ thấy mình cũng đang lắng nghe - không chỉ lịch sử, mà chính là tiếng nói thầm lặng bên trong mình.

Nhưng Kronborg không chỉ là bi kịch. Sau lưng lâu đài, một cánh đồng lúa mạch vươn mình ra sát mép biển. Vào mùa hè, cả khoảng trời sau lưng thành cổ rực lên trong ánh nắng: vàng ươm, xôn xao, mênh mang như một khúc nhạc tươi sáng vang lên sau tấn bi kịch vừa khép lại. Những chú hải âu bay ngang, những con sóng nhẹ vỗ bờ đá xám, và cánh đồng kia như muốn nói rằng: dù bóng ma của Hamlet còn in dấu dưới tầng hầm đá, thì cuộc đời vẫn tiếp tục, mùa màng vẫn sinh sôi, và ánh sáng vẫn có thể mọc lên từ những góc khuất nhất của lịch sử.

Kronborg là một nơi như thế: nơi mà bi kịch và hy vọng cùng tồn tại. Nơi mà văn chương không nằm trên trang sách mà vang lên trong từng nhịp gió thổi qua lâu đài. Nơi mà một hoàng tử tưởng tượng đã sống mãi trong tâm trí nhân loại, không phải bằng hành động của mình, mà bằng những trăn trở - chân thực, nhân bản và sâu sắc - hơn bất kỳ hành động nào.

Và tôi đã đến nơi ấy không để giải mã Hamlet mà để hiểu thêm một điều, rằng trong mỗi chúng ta đều có một phần Kronborg - một lâu đài giăng gió giữa cuộc đời - nơi lưu giữ những giấc mộng, những day dứt, và cả ánh sáng phía sau lưng mình mà đôi khi ta quên ngoảnh lại nhìn.

Một vài thông tin và hướng dẫn thực tế

• Kronborg, vào thế kỷ 16, vốn đã là một biểu tượng quyền lực - không chỉ là pháo đài quân sự hay hoàng cung lộng lẫy, mà còn là nơi thu thuế hàng hải quan trọng bậc nhất vùng Bắc Âu. Tiền thân là pháo đài Krogen do vua Eric VII xây dựng để kiểm soát và thu thuế tàu thuyền qua Øresund, vào giai đoạn từ 1574 đến 1585, vua Frederik II cho kiến tạo lại lâu đài theo phong cách Phục hưng tráng lệ với mặt tiền đá trắng từ Skåne, mái đồng đỏ rực và tháp vàng kiêu hãnh nhằm minh chứng cho quyền lực và sức mạnh thương mại qua biển lớn. Dù bị cháy lớn năm 1629 và bị chiếm năm 1658, lâu đài được phục dựng gần như nguyên trạng dưới thời Christian IV. Đến năm 1785, Kronborg trở thành quân trại, rồi được mở cửa phục hồi từ thập niên 1920 và trở thành di sản UNESCO năm 2000.

  
  

Lâu đài Kronborg bên eo biển Øresund

• Shakespeare viết vở Hamlet khoảng năm 1600 và đặt bối cảnh tại lâu đài Elsinore (cách người Anh thời ấy phiên âm thị trấn Helsingør, nơi lâu đài Kronborg sừng sững bên eo biển Øresund), mặc dù bản thân ông có thể chưa từng đặt chân tới đó. Di sản sân khấu bắt đầu từ năm 1816 lúc binh lính ở đây diễn Hamlet để tưởng nhớ 200 năm ngày mất của Shakespeare. Từ năm 1937, festival HamletScenen diễn ra hàng năm, thu hút các tên tuổi sân khấu như Laurence Olivier, Jude Law…

Khung Hamletscene trong khuôn viên lâu đài cho du khách chụp hình lưu niệm

• Thành phố Helsingør cách thủ đô Copenhagen khoảng 45km về phía Bắc. Từ ga trung tâm Copenhagen (København H), bạn đi tàu đến ga Helsingør trong khoảng 45 phút. Tàu chạy liên tục, tầm 15-20 phút có một chuyến nên không cần mua vé trước. Ra khỏi nhà ga chỉ cần đi bộ vài phút là đến lâu đài bên bờ biển luôn. Trước khi vào lâu đài, tranh thủ check in cảng biển và bức tượng kim loại Han - được xem là phiên bản "nam tiên cá".

Bức tượng Han (tiếng Đan Mạch nghĩa là "Anh ấy"), được tạo bởi Michael Elmgreen và Ingar Dragset, đặt ở Helsingør, không xa lâu đài Kronborg. Han làm bằng thép không gỉ sáng bóng như gương, tương phản với chất liệu đồng đen của nàng tiên cá ở Copenhagen. Mặc dù tượng có chân, không có đuôi cá, nhưng vẫn thường được xem như phiên bản tiên cá nam do cách đặt tượng mang tính đối chiếu trực tiếp với nàng tiên cá (về giới tính, chất liệu và thời đại).

• Để vào tham quan bên trong lâu đài, bạn phải mua vé (giá vé người lớn là 145 DKK (khoảng €20), nếu có Copenhagen Card thì được miễn phí (thẻ này miễn phí tham quan hơn 80 địa điểm ở Copenhagen và khu vực lân cận, đồng thời miễn phí tất cả các phương tiện công cộng: bus, metro, tàu, bao gồm cả tàu đến Helsingør để thăm Kronborg).

• Giờ mở cửa khác nhau theo mùa, dài nhất là vào mùa hè: từ 10h đến 18h. Nhớ đừng bỏ qua tầng hầm - nơi đặt tượng Holger Danske và hành lang mang cảm hứng bi kịch Hamlet rõ rệt nhất. Vé vào cổng sẽ bao gồm luôn cả chuyến tham quan 15 phút giới thiệu tất cả những sự kiện và nhân vật quan trọng nhất từng diễn ra và lưu lại ở lâu đài này. Sau đó bạn đi tham quan tự do, một số tour đặc trưng trong lâu đài cần phải mua vé riêng. Nếu đi vào mùa hè, có thể ghé thăm buổi biểu diễn ngoài trời trong khuôn viên lâu đài (Hamlet Live, Shakespeare Festival). Ngoài ra, tầm tháng 6, tháng 7 hoàng hôn đến rất muộn, và đó là thời điểm cánh đồng lúa mạch sau lâu đài bắt đầu chín vàng óng ả nên đừng bỏ qua địa điểm này nhé. Sau giờ tham quan chính thức, hãy đi bộ ra bãi biển sau lâu đài, bạn sẽ thấy được vẻ đẹp trọn vẹn của Kronborg: một tòa thành lịch sử giữa thiên nhiên và văn chương, cùng con đường đi bộ giữa một bên là biển, một bên là cánh đồng vàng nép bên tòa thành đẹp như thơ.

• Eo biển Øresund ở Helsingør là đoạn hẹp nhất giữa Thụy Điển và Đan Mạch (chỉ cách 4km đường biển) nên bạn có thể kết hợp chuyến đi chơi lâu đài Kronborg với một chuyến đi ngắn sang Helsingborg của Thụy Điển. Phà Øresundslinjen chạy tuyến Helsingør - Helsingborg rất hiện đại, sạch đẹp, thời gian đi chỉ 20 phút, chạy liên tục cả ngày (cứ 20 phút lại có một chuyến vào ban ngày và tần suất ít hơn lúc nửa đêm), giá vé chỉ 69 SEK (khoảng hơn €6) nên đi chơi rất tiện luôn. Ở Helsingborg bạn có thể tham quan lâu đài Kärnan, công viên Slottshagen, bảo tàng Dunkers Kulturhus hoặc ngồi cà phê ven cảng, dạo phố cổ, ngắm hoàng hôn trên vùng biển giữa hai quốc gia.